Vaccinatietwijfel blijft een groot probleem in Indonesië, net als in veel andere delen van de wereld. Ondanks de robuuste gezondheidszorginfrastructuur van het land en de inspanningen om de bevolking te vaccineren, heeft een aanzienlijk deel van de bevolking vaccinaties indonesië terughoudendheid getoond om zich te laten vaccineren. Deze aarzeling wordt vaak gevoed door een mix van verkeerde informatie, wantrouwen jegens de overheid en zorgstelsels en culturele factoren die de manier waarop mensen naar vaccins kijken, beïnvloeden. Het is cruciaal om deze zorgen aan te pakken, vooral in de context van initiatieven op het gebied van de volksgezondheid die gericht zijn op het indammen van de verspreiding van infectieziekten zoals COVID-19, polio en mazelen. In Indonesië wordt de kwestie van vaccinatietwijfel gecompliceerd door verschillende sociaal-politieke en economische factoren, waardoor het essentieel is om een veelzijdige aanpak te hanteren om de verspreiding van verkeerde informatie te bestrijden en vertrouwen binnen gemeenschappen op te bouwen.
De Indonesische overheid heeft lang geprobeerd om de vaccinatiepercentages te verbeteren, maar de vooruitgang is in het hele land ongelijkmatig geweest. Grote stedelijke centra zoals Jakarta hebben doorgaans hogere vaccinatiepercentages, terwijl plattelandsgebieden en afgelegen gebieden achterblijven. De uitdaging om deze gebieden te bereiken wordt verergerd door beperkte toegang tot gezondheidszorg, een gebrek aan onderwijs en, in sommige gevallen, diepgewortelde culturele overtuigingen die van invloed zijn op de manier waarop vaccins worden waargenomen. Sommige gemeenschappen in Indonesië associëren vaccins bijvoorbeeld met buitenlandse invloeden of westerse geneeskunde, wat leidt tot weerstand tegen vaccinatiecampagnes. Dit wantrouwen kan bijzonder krachtig zijn in combinatie met de snelle verspreiding van misinformatie via socialemediaplatforms, waar valse beweringen over vaccins snel aan populariteit kunnen winnen en tot aanzienlijke publieke angst kunnen leiden.
De COVID-19-pandemie verergerde de aarzeling om te vaccineren in Indonesië, zoals in veel landen. Toen de overheid vaccins uitrolde, met name het Sinovac-vaccin, was de ontvangst door het publiek gemengd. Terwijl sommigen de vaccins verwelkomden als een cruciaal hulpmiddel in de strijd tegen de pandemie, uitten anderen hun bezorgdheid over de veiligheid en werkzaamheid van de vaccins. Misinformatie over bijwerkingen van vaccins, vaak versterkt door influencers op sociale media, zorgde ervoor dat velen de noodzaak van vaccinatie in twijfel trokken. Verhalen over mensen die ernstige reacties kregen na het ontvangen van het vaccin gingen viraal, wat de twijfels verder aanwakkerde. De situatie werd gecompliceerd door complottheorieën, waarvan sommige beweerden dat de vaccins deel uitmaakten van een groter plan om de bevolking te controleren of volgsystemen te implanteren. Deze geruchten, ondanks dat ze ongegrond waren, hadden een grote invloed op de publieke perceptie en maakten het voor gezondheidsautoriteiten moeilijk om vertrouwen te houden in hun vaccinatiecampagnes.
Indonesië’s ervaring met polio en mazelen benadrukt ook de rol van verkeerde informatie bij het bevorderen van vaccinatietwijfel. De polio-uitbraak in 2005, die verband hield met een daling van de vaccinatiegraad, onderstreept het gevaar van het negeren van vaccinatietwijfel. In het geval van mazelen heeft vaccinresistentie, met name in bepaalde conservatieve moslimgemeenschappen, geleid tot uitbraken in regio’s waar de vaccinatiegraad voorheen hoog was. Deze uitbraken laten zien hoe snel door vaccins te voorkomen ziekten zich kunnen verspreiden wanneer gemeenschappen weigeren deel te nemen aan vaccinatieprogramma’s. Het terugkerende probleem van vaccinatietwijfel, zowel bij COVID-19 als bij andere vaccinatiecampagnes, weerspiegelt de bredere uitdaging van het betrekken van een bevolking die de berichten van de volksgezondheid mogelijk niet vertrouwt of mogelijk wordt beïnvloed door verkeerde informatie.
Een van de belangrijkste factoren die de terughoudendheid ten aanzien van vaccins in Indonesië aanjagen, is de wijdverbreide verspreiding van verkeerde informatie. Sociale media zijn een broedplaats geworden voor antivaccinatieretoriek, vaak gedeeld door beroemdheden, influencers en zelfs religieuze leiders, die een aanzienlijke invloed hebben op de publieke opinie. In Indonesië spelen platforms als WhatsApp, Facebook en Twitter een buitensporige rol bij het verspreiden van verkeerde informatie, waardoor valse beweringen zich snel kunnen verspreiden. Tijdens de COVID-19-pandemie werden bijvoorbeeld geruchten over het virus als een hoax of het vaccin dat onvruchtbaarheid veroorzaakt, breed gedeeld en geloofd door grote delen van de bevolking. Dergelijke beweringen werden vaak versterkt door mensen die wantrouwend staan tegenover de overheid of de wetenschappelijke gemeenschap. Dit is met name problematisch in een land waar het internetgeletterdheid nog steeds groeit en veel mensen beperkte toegang hebben tot betrouwbare informatiebronnen. In deze context wordt het gemakkelijk voor valse beweringen om wortel te schieten, wat de inspanningen om vaccinatie te promoten ondermijnt.
Religieuze overtuigingen spelen ook een belangrijke rol bij de terughoudendheid ten aanzien van vaccins in Indonesië, een land met een grote moslimbevolking. Er zijn groepen in Indonesië die geloven dat vaccins volgens de islamitische leer niet toegestaan zijn. Sommige voorstanders van antivaccins beweren bijvoorbeeld dat bepaalde vaccins gemaakt zijn van haram (verboden) ingrediënten, zoals gelatine afkomstig van varkensvlees.